Chủ Nhật, 28 tháng 9, 2014

Văn hóa văn nghệ,Huyền thoại về những Pơtao giò ngai (5),Huyền thoại về những Pơtao giò ngai vàng (5) - Báo Công an TP trợn Nẵng: CADN Online- Kết tiếp kiến niềm tin

Huyền thoại về những Pơtao giò ngai (5)Cập nhật: hạng hai, 29/9/2014 - 10h31'

 

  • Huyền thoại về những Pơtao giò ngai (4)
  • Huyền thoại về những Pơtao không trung ngai rồng (3)
  • Huyền thoại về những Pơtao chẳng ngai (2)
  • Huyền thoại chạy những Pơtao chẳng ngai rồng

* Bài cuối: Khép lại một huyền thoại

(Cadn.Com.Vn) - buổi mặt trời chưa rọi ánh sáng đầu tiên trên ngọn núi Chư tôi Yang, người dân làng Plei Ơi chuẩn bị tặng ngày lễ trọng đại của buôn làng. Bởi lần này chiếc gươm thần của Vua Lửa được chuyển về “chốn ở mới khang trang hơn, được bảo quản tốt hơn và cũng là buổi lễ cuối cùng khép lại một huyền thoại về các Pơtao.

Buổi cúng cuối cùng

4 giờ sáng, làng Plei Ơi (xã Ayun Hạ, H. Phú Thiện) vẫn còn chiêm bao ngủ dù họ biết rằng ngày nay tại nhà bà Kpăh H’Nhik – vợ của Pơtao Apui Siu Luynh (vị Vua Lửa đời thứ 14) sẽ diễn ra ngờ lễ trọng đại. Chốn đây, thanh gươm thần còn lại cuối cùng trong 3 thanh gươm của Vua Lửa, Vua Gió và Vua Nước truyền tụng bấy bấy lâu. Thế nhưng mà, để diện kiến que gươm thần này thì số người cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay khiến chúng tui càng háo hức. Dù đây là sự kiện đưa tiễn ý nghi ngờ̃a trọng đại với dân làng cơ mà tịnh chứ một bóng người, chỉ có một số người già trong suốt làng lục đục béng tìm Rơ Lan Hieo – người phụ tá cuối cùng của Vua Lửa đời thứ 14. Ông là người duy nhất còn lại biết các bài cúng, biết xin Yang  chuyển thanh gươm về trớṭa điểm mới mà được Nhà nước xây dựng trong khuôn viên cụm di tích Plei Ơi liền tù tù dưới chân núi Chư trui Yang.

Rơ Lan Hieo bên các lễ vật khấn bài cúng gươm lần cuối cùng – khép lại miền huyền thoại Pơtao Apui.

Hỏi ra mới biết, trẻ con, phụ nữ tuyệt giò dám đến gần mthir ia (lều để gươm của vua). Bởi lẽ trong suốt đời sống tâm linh của họ, gươm thần là vật linh thiêng, chỉ có người già, người có oai tín mới được tiếp cận diện kiến gươm thần. Trẻ em, phụ nữ lại gần về sẽ bị đau ô dù́m. Chiếc trống, chiếc chiêng, ghè rượu là bảo vật truyền sang nhiều đời Vua Lửa bấy bấy lâu nằm phung phá lạnh trong suốt căn nhà của Rơ Lan Hieo giờ được phủi lớp bụi dày tiễn xuống chuẩn bị tặng buổi lễ. Nhìn chiếc trống, chiếc chiêng từng vang vọng trong các buổi cúng, Rơ Lan Hieo mắt đăm đăm nhìn bóng gió: “Đây là buổi cúng gươm cuối cùng mà Hieo thực hiện. Từ đây trở béng, Hieo không trung cúng nữa đâu! Mình chẳng phải là Pơtao Apui, mình chỉ cúng một lần này thôi!”.

Thanh gươm thần (chỉ còn vòng đai đồng) cùng các “thanh gươm cận vệ” khác.

Đằng căn tặng̀i đã cũ chốn để thanh gươm thần của Vua Lửa, Rơ Lan Hieo tiến hành dọn dẹp chuẩn bị các thủ tục tặng bài cúng. Vóc dáng nhỏ bé, Rơ Lan Hieo vác cây mác dùng để đẻ trâu trong suốt các buổi cúng bắt đầu tiến hành nghi lễ. Mà cây mác hàng chục năm chứ dùng tới đã cùn, mồ hôi ướt đẫm trên trán Hieo mà con trâu vẫn chưa chảy máu. May có một số người Tày cùng ngụ cư ở làng Plei Ơi chớ ngại tầm cử đã xúm vào cùng phụ Rơ Lan Hieo xẻ thịt con trâu tặng kịp giờ cúng.

Ghè rượu được mế vào, con lợn, con gà cũng đã được xẻ thịt. Cẩn trọng, Rơ Lan Hieo hút rượu từ ghè ra đong vào chiếc đậýn đồng cổ được truyền trải qua bao đời Vua Lửa. Sau đó, ông lấy từ trong túi xách ra một củ giống củ riềng xắt từng miếng nhỏ hòa chung vào bao phủ́n rượu rồi Rơn Lan Hieo mau biếúng cất vào túi. Người phụ tá cho buổi cúng là Oi Phơ kính cẩn dùng lá chuối nhúng vào đậýn đồng rắc lên tay Rơ Lan Hieo và Rơ Lan Hieo cũng làm ngược lại như vậy tặng Oi Phơ. Tò mò, chúng trui hỏi thì Oi Phơ cho biết: đó là củ Jrao hchich mà tiếng Jrai ngờ̃a là “rửa sạch tội gò̃i”, trước mỗi lần cúng gươm thần đều phải rửa sạch những ơ uế trên người dự buổi cúng. Đồng thời, Rơ Lan Hieo vừa khấn vừa “rửa sạch” cho cái trống, cái chiêng của Vua Lửa và xung quanh quéo căn tặng̀i để gươm thần.

Rơ Lan Hieo – đeo gươm về “chỗ ở” mới.

Diện kiến gươm thần

Vừa tưới rượu cùng củ Jrao hchich quành lều, Rơ Lan Hieo bắt đầu lầm rầm khấn bằng tiếng Jrai và một lúc sau ông trèo lên căn biếùi lấy xuống một bọc vải trắng đựng thanh gươm, một cái gùi đã bắt đầu mục nát. Từ trên lều cao, Rơ Lan Hieo chật vật với chiếc gùi nặng đựng nhiều vật của Vua Lửa, mà tuyệt nhiên Oi Phơ – người phụ tá buổi cúng không dám đến gần. “Chỉ có Rơ Lan Hieo mới được chạm vào thanh gươm, chạm vào các vật của Pơtao Apui thôi”, Oi Phơ giải thích.

Trải tấm chiếu giữa đất, Rơ Lan Hieo bắt đầu lấy những đồ vật vốn là vật bất ly thân của các đời Vua lửa: một chiếc nhẫn đá, một rìu đá cổ, một khẩu súng hỏa rắn mối nhỏ (giò có đạn), một chiếc vổ̀ gò bằng đá, một chiếc bao phủ́n đá, một chiếc đậýn đồng... Và những mẩu đá thạch anh nhỏ khác. Lần giở tấm vải trắng cuộn tròn đã ngả màu và mục, Rơ Lan Hieo cẩn trọng dùng hai tay nâng lần lượt 4 que gươm ra, tất cả đã đều hen suyễn gỉ và chớ có vỏ gươm. Cầm que gươm chỉ có vòng đai gươm bằng đồng còn cựu những huê văn của lửa và nước quyện nhau mà lưỡi gươm cũng đã gỉ sét, Rơ Lan Hieo giới thiệu đây chính là gươm thần và 3 que gươm tê là “pô vai long rneng gieo”: 3 gươm cận vệ. Chúng tớ sang trọnǵ sững sờ bởi que gươm thần vẩu mưa, gọi gió truyền sang trọng hàng trăm năm với 14 đời Vua Lửa cũng phải cam chịu số phận của thời buồng.

Khu quần thể di tích Vua Lửa làng Plei Ơi dưới chân núi Chư tớ Yang.

Cẩn trọng từng tí một, ông Hieo lại dùng hai tay đặt từng que gươm cũng như các đồ vật khác của Vua Lửa một lên tấm vải trắng mới. Chiếc phủ́n đồng lại được Rơ Lan Hieo hút đầy rượu cần và gọt củ Jrao hchich vào nhưng lần này, Rơ Lan Hieo lấy mỗi miếng thịt nhỏ được cắt từ bộ phận: trây, bụng, thịt nách của 3 con vật cúng tế: trâu, heo, gà bỏ vào chén đồng. Đủ các thủ tục trên, Rơlan Hieo lần lượt tưới rượu lên thanh gươm mà như lời ông giải thích là cho gươm thần “ăn” và rửa sạch gươm thần. Đồng thời, Oi Phơ cũng bầm nguyên trải quả tâm trâu, phần đùi thịt trâu đặt trước chỗ ngồi cúng của Rơ Lan Hieo. Nến được thắp lên, Rơ Lan Hieo ngồi xếp bằng, hai tay chắp lại như vái, miệng bắt đầu khấn: “Ơi Yàng, ơi Pơtao Apui, ơi thần hàng ngàn, hàng vạn. Bữa nay chúng trui dâng lễ một con trâu, một con heo, gà, ghè rượu cầu xin, thông thạo báo đến các thần linh nghiệm biết. Chúng mình xin phép các Pơtao Apui biếu dân làng Plei Ơi chuyển gươm thần về nơi ở mới, nơi chân núi Chư tớ Yang. Chúng trui cầu xin các vị thần, các Pơtao tặng người làng sức khỏe, hòa thuận, mưa thuận gió hòa”.

Dứt lời khấn, Rơ Lan Hieo lặng lẽ cuốn tấm vải trắng bọc tất cả gươm thần cũng như các “gươm cận vệ khác”, những đồ vật của các Pơtao Apui sang các đời truyền lại được ông Hieo đặt vào chiếc gùi mới. Vai đeo gùi, hai tay nâng niu những báu vật cuối cùng còn lại của các đời Vua Lửa, Rơ Lan Hieo phứt bộ từ căn biếùi, ổ sang trọng ruộng rẫy bước về núi Chư tớ Yang – nơi đó huyện Phú Thiện đã xây dựng căn nhà để gươm trong quần thể di tích Vua Lửa Plei Ơi. Mắt nhìn thẳng, bàn chân bước từng bước từ tốn, Rơ Lan Hieo băng nhóm qua cánh đồng đeo gươm thần về “chỗ ở” mới. Trời đang nắng bỗng chốc gió nổi lên, mây kéo đậy khuất ánh mặt trời như ở cõi khác các Pơtao Apui đang dõi theo buổi lễ cuối cùng này.

Minh Tân

 

 

97 lượt tính toán

 

 

 

  • Huyền thoại   
  • Pơtao   
  • không ngai   

Gửi bình luận mực tàu bạn

Hụi và tên :
Địa chỉ Email :
mạng điện thoại :
Địa chỉ :
Nội dung bình phẩm luận :  
Mã xác nhận :
 
 

Danh thiếp tin cậy xưa hơn

  • »Mưa Huế
  • »Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật Bài biếùi dân buồng miền Trung
  • »Huyền thoại về những Pơtao giò ngai vàng (4)
  • »Điểm dừng chân chỗ Phố cổ
  • »Ngày 3-9 hằng năm là Ngày Âm nhạc Việt Nam
  • »Dự án Làm phim 48 giờ thâu hút 100 nhóm làm phim trẻ
  • »Huyền thoại về những Pơtao chả ngai vàng (3)
  • »Bao giờ có phim truyện về miền Trung?
  • »Cậu rỏ Đà Nẵng băng qua 3000 thí đẻ chiếm ngôi vì chưng vô địch Giọng ca Việt Nhí Co.Opmart 2014
  • »nâng cao chất lượng, hiệu sang trọng̉ trong sáng tạo văn học nghệ thuật

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.